Uzależnienia behawioralne – czym są?
Problem uzależnień najczęściej kojarzony jest z uzależnieniem od alkoholu, narkotyków lub leków. Prawdą jest jednak, że obecnie bardzo często mamy do czynienia z problemem uzależnień związanych koniecznością, a wręcz przymusem wykonywania określonych działań. Mówimy wówczas o uzależnieniach behawioralnych.
Do uzależnień behawioralnych zaliczamy między innymi: hazard, seksoholizm, zakupoholizm, pracoholizm, uzależnienie od jedzenia, telefonu, internetu, gier komputerowych. Te są najbardziej znane, do bardziej specyficznych należą np. nałogowe opalanie, dokonywanie zabiegów na własnym ciele (operacje estetyczne), obsesyjne stosowanie diet, uzależnienie od ćwiczeń fizycznych, czy nawet od uczenia się.
Przytoczone zachowania stają się uzależnieniem, gdy spełniają kryteria, do których należą między innymi: brak możliwości ich skontrolowania (mimo wiedzy, że są one szkodliwe), odczuwanie niepokoju, rozdrażnienia, jeżeli nie mogą być zrealizowane.
Skutki uzależnień behawioralnych powodują zaburzenia w funkcjonowaniu człowieka. Wpływają na życie prywatne, rodzinne, szkolne lub zawodowe. Z czasem uzależnienia behawioralne mają działanie destrukcyjne w każdej sferze życia dziecka, osoby dorosłej, prowadząc do sytuacji kryzysowej nie tylko tej osoby, ale i całej rodziny.
Proces uzależnień behawioralnych jest bardzo podobny do uzależnień od substancji. Nierzadko podłożem uzależnienia jest stres, lęk, niepokój, zaburzone poczucie własnej wartości, problemy z akceptacją. Wykonywanie danych czynności przynosi czasową ulgę, chwilowe poczucie radości, przypływu energii, rozluźnienia czy oderwania się od otaczającej rzeczywistości. Są też osoby, które posiadają genetyczne skłonności do ulegania uzależnieniom. Ważnym elementem mającym wpływ na aktywację mechanizmów uzależnień jest system iluzji i zaprzeczenia u osoby uzależnionej, która traci poczucie co jest faktem, a co tylko próbą wytłumaczenia tego, co się z nim dzieje. Z czasem osoba uzależniona zatraca się, podejmuje próby racjonalizacji swojego postępowania oraz wypierania trudnych do zaakceptowania działań. Jest to naturalny system obronny, jednak w przypadku osoby uzależnionej, nie jest ona w stanie odróżnić co jest fikcją a co faktem, nie wierzy, że ma problem, co prowadzi do pogłębiania się kryzysu.
Mechanizmem wzmacniającym uzależnienie jest wpływ danej czynności na stan emocjonalny (System Nałogowego Regulowania Uczuć). Wykonując określone działania – osoba odczuwa ulgę, ukojenie, dlatego im częściej powtarza je, tym bardziej je utrwala.
Leczenie uzależnień to długi i żmudny proces. Osoba chora musi poznać mechanizmy uzależnienia i nauczyć się nimi radzić. Pokłady silnej woli, chęci pokonania nałogu pozwolą na czasowe powstrzymywanie się od przyjmowania substancji psychoaktywnych lub wykonywania określonych czynności. Gdy jednak przyczyna problemu nie zostanie rozwiązana, może on wrócić, a nawet zmienić postać.
Ważne jest podjęcie działań, których celem jest nawiązanie współpracy z osobami profesjonalnie zajmującymi się pomocą osobom uzależnionym, regularna praca z terapeutą.
W kolejnych artykułach postaramy się przybliżyć różne formy uzależnień behawioralnych.
Informacji, gdzie można szukać pomocy specjalistycznej udzielą:
GZOZ w Kętach, Poradnia Leczenia Uzależnień
Kęty, ul. Sobieskiego 45 – tel. 33 845 20 36 wew. 36
Poradnia Leczenia Uzależnień – Psychoterapia SOBRIETAS
Oświęcim, ul. Powstańców Śląskich 21 – tel.
ZOZ Oświęcim, Poradnie Specjalistyczne, Poradnia Odwykowa
Oświęcim, ul. Orzeszkowej 1 – tel. 33 842 29 77
Poradnia Zdrowia Psychicznego przy Wojewódzkim Szpitalu Psychiatrycznym
Andrychów, ul. Dąbrowskiego 19 – tel. 33 875-24-26 wew. 242
NZOZ „VITA” Sp. o. o. Poradnia Leczenia Uzależnień
Brzeszcze, ul. Piłsudskiego 6 – tel. 32 661 15 72
Stacjonarny Ośrodek Leczenia Uzależnień Behawioralnych
i Ośrodek Readaptacyjny Błękitny Krzyż
Bielsko-Biała, ul. Bystrzańska 51A - tel. 33 817 20 49
GOPS w Kętach
