Informacje o gminie
Kęty należą do najstarszych miast polskich – prawa miejskie otrzymały na mocy aktu lokacyjnego z 1277 roku. Łączą więc wielowiekową tradycję z nowoczesnością oraz dziką przyrodę z bogactwem architektury. Podążając z duchem czasów, Kęty nie tracą charakteru gościnnego miasta, w obrębie którego można wypoczywać na wiele różnych sposobów. Podróż po Kętach oraz okolicach może stać się zarówno prawdziwą przygodą z dziką naturą w tle, lekcją historii daleką od nudy wiejącej ze szkolnych ław, jak również radosną zabawą wypełnioną po brzegi atrakcjami! W Kętach z pewnością każdy znajdzie coś dla siebie!
Walory przyrodnicze:
Rzeka Soła, prawdziwa królowa rzek Beskidu Małego, jak strzała przecina Kęty na dwie, jakże różne połowy. Lewy brzeg rzeki to strefa typowo wypoczynkowa. Znajduje się tu zielone płuca miasta – dzielnica Podlesie, która przez dziesięciolecia pełniła rolę popularnego letniska nie tylko dla okolicznych mieszkańców, ale i turystów z dalekich stron, których kolej przywoziła tuż nad brzegi rzeki. Z kolei na prawo od błękitnej wstęgi Soły znajduje się Stare Miasto z historyczną zabudową oraz Nowe Miasto z osiedlami mieszkaniowymi, obiektami sportowymi i handlowymi. Soła jest największym atutem krajobrazowym i przyrodniczym Kęt. Jej kamienisto-piaszczyste plaże oraz wznoszące się nad nimi lasy tworzą obszar ekologiczny objęty unijnym programem „Natura 2000”. W strefie przybrzeżnej oraz jej okolicach żyje i gniazduje szereg różnych gatunków ptaków – od najdrobniejszych i pospolitych sieweczek rzecznych, pliszek i kaczek po te prawnie chronione i występujące z rzadka, jak kormorany czy czaple. Ekolodzy trzymający pieczę nad naturalnymi skarbami Kęt nazywają Sołę „korytarzem życia” – miejscem migracji, lęgu i żerowania ponad stu gatunków ptaków! Każdy ornitolog uzbrojony w aparat bądź kamerę może ‘upolować’ wiele wspaniałych ‘okazów’. Wystarczy odrobina cierpliwości i szczęścia. Miłośnicy dzikiej zwierzyny leśnej mogą z kolei przywieźć z Kęt cudowne wspomnienia spotkania lisa, stada saren, zajęcy czy bażantów. Kęckie lasy łęgowe nad rzeką z dominacją wierzby i topoli w drzewostanie, a także duże kompleksy leśne położone z dala od niej, nieco na uboczu miasta, wprost obfitują w zwierzynę! Zakochani w rzadkiej i nie do końca typowej dla regionu roślinności także znajdą tu coś dla siebie. Dolina Soły kusi widokiem chronionych paproci (pióropusznik strusi), storczyków, wiosennych przebiśniegów, krokusów i dziewanny, bądź też niezwykłych odmian ostu czy niecierpków. Występują tu także rudbekie czy nawłocie, które jeszcze dwadzieścia lat temu spotkać można było wyłącznie w Ameryce bądź też eleganckich ogrodach. To właśnie z nich rozsiały się na nieużytki i łąki barwiąc je złotem swych płatków. Nietrudno zauważyć, że fotografie kęckiej flory i fauny będą perłą każdej kolekcji zdjęć miłośnika przyrody!
Sport i turystyka:
Zwolennikom aktywnego spędzania wolnego czasu, którzy nacieszą już swoje oczy bogactwem przyrodniczym Kęt, miasto oferuje wiele możliwości. Soła, rzeka o pierwszej klasie czystości, kusi latem do uczestnictwa w organizowanych kilka razy do roku spływach kajakowych (wodna trasa meandruje od zapory w Międzybrodziu do Oświęcimia ma aż 25 km!) oraz zażywania kąpieli. Ta wyjątkowo rzadka w Polsce przyjemność ma jednak silną konkurencję w postaci krytej pływalni będącej elementem kompleksu OSiR. Plażowicze przegonieni znad brzegów Soły przez letni deszcz mają w obrębie kęckiej pływalni do swej dyspozycji dwa baseny, zjeżdżalnię, jacuzzi, hydromasaże, solarium i saunę.
Obok niej zlokalizowano nowoczesną halę sportową przeznaczoną do wszystkich rodzajów gier zespołowych: od siatkówki czy koszykówki po halową piłkę nożną. Obiekt posiada również mniejsze salki do ćwiczeń korekcyjnych czy gry w tenisa stołowego. Na terenie OSiR-u otwarta została także ogólnodostępna i kompleksowa siłownia „pod chmurką” z wieloma stanowiskami treningowymi. Oznacza to, że z siłowni może jednocześnie mnóstwo, ćwicząc swobodnie i bez ograniczeń w postaci opłat, limitu czasu czy rezerwacji terminu. Ośrodek Sportu i Rekreacji zapewnia zatem wiele urozmaiconych form relaksu i aktywnego wypoczynku. Na tych dwóch obiektach nie kończy się jednak doskonałe zaplecze sportowo-rekreacyjne miasta. Kęty poszczycić się mogą również wielofunkcyjnym boiskiem „Orlik 2012” oddanym do użytku w 2008 roku, Skateparkiem, boiskiem do siatkówki plażowej, odnowionymi kortami, Parkiem Lipowym z wprost idealnie nadającymi się do jazdy na rolkach alejkami oraz długimi ścieżkami rowerowymi, które należą do siatki szlaków rowerowych Ziemi Oświęcimskiej. Biegną one nierzadko ustronnymi szlakami przez lasy i pola, wzdłuż rzek i pomiędzy stawami. Ponadto w Kętach i okolicach otworzono trzy prywatne stadniny. Oferują one nie tylko przejażdżki konne, ale i kursy jeździectwa. Tak więc i ten, jakże atrakcyjny i elitarny sport, znajduje się w zasięgu ręki.
Kęty to miasto z wielowiekową tradycją i historią. Sama nazwa miasta w ciągu ponad 700-letniej historii zmieniała się trzykrotnie. Najstarsza brzmi „Kęty” i wywodzić się ma od kąta, który tworzyło malownicze górskiej rzeki; późniejsze zaś (pojawiające się jednak zawsze z objaśnieniem: czyli Kęty) to Libenwerde i Miłocin. Czy można zatem nie zakochać się w Kętach? Już sam doskonale zachowany regularny układ urbanistyczny rodem ze średniowiecza (pochodzi z końca XIV w.), z kwadratowym Rynkiem jako jego ośrodkiem i prostokątnym układem ulic przyrynkowych wzbudzić może cieplejsze uczucia. To prawdziwe serce Kęt – ich najstarszy i niewątpliwe najcenniejszy zabytek. Przez wieki Rynek stanowił główne miejsce targowe. Współcześnie otaczają go XIX-wieczne kamienice, które po katastrofalnym w swych skutkach pożarze z 1797 roku zastąpiły wcześniejszą zabudowę drewnianą. Ratusz wybudowano w 1800 roku. Spacerujących po Rynku pilnie strzeże wzniesiony przed 160 laty pomnik św. Jana Kantego - patrona miasta i najsłynniejszego z kęczan. Z kolei umieszczone w historycznych punktach centrum miasta tablice informują zwiedzających o miejscach pobytu Wielkich Polaków (Józef Piłsudski, książę Józef Poniatowski) w tym niewielkim małopolskim mieście. Najwięcej zabytków miejskich pochodzi z końca XVII w. i z początku wieku XVII. Na ten okres datuje się także najważniejsze zabytki sakralne: obecny wystrój kościoła parafialnego pw. Św. Małgorzaty i Katarzyny oraz klasztor OO Reformatów zbudowany w latach 1705 – 1712. Najoryginalniejszą architekturę barokową prezentuje kaplica św. Jana Kantego, wzniesiona w 1648 r., a rozbudowana w 1715. Zarówno zespół kościoła parafialnego i kaplicy św. Jana Kantego, jak i klasztor OO Reformatów zaliczane są do II grupy zabytków o wybitnej wartości w skali regionu.
- Kościół św. Małgorzaty i Katarzyny
Pierwszym kościołem parafialnym w Kętach był obiekt drewniany z XIII wieku. W wieku XIV zastąpiono go budynkiem murowanym, który poważnie ucierpiał podczas pożaru z okresu potopu szwedzkiego. Do jego odbudowy doszło w roku 1685, przy wyzyskaniu zachowanych partii kościoła gotyckiego (do dziś zachowało się gotyckie prezbiterium). Do wnętrza dodano także wyposażenie barokowe. Kościół przyciąga do siebie wiernych pielgrzymujących do Cudownego Obrazu Matki Bożej Kęckiej datowanego na 1 ćw. XV wieku. Ten utrzymany w konwencji bizantyjskiej Hodegetrii obraz wywodzi się z nurtu tzw. szkoły krakowskiej. Do ciekawostek należy fakt, że w skarbcu kościoła parafialnego znajduje się kapa z aksamitnego brokatu. To przerobiony dawny czaprak turecki darowany miastu po zwycięstwie króla Jana III Sobieskiego pod Wiedniem.
- Kaplica św. Jana Kantego
Świątynię tę wybudowano ponoć w miejscu narodzin patrona miasta. Pierwszy niewielki, drewniany obiekt powstał tu w 1648 roku. Ze względu na rozszerzający się z czasem kult błogosławionego, a później świętego oraz wzmagający się ruch pielgrzymkowy, w roku 1715 kaplicę rozbudowano do okazalszych rozmiarów. Ołtarz główny, pochodzący z 1722 roku, przedstawia św. Jana Kantego, profesora Akademii Krakowskiej, wraz z herbem
- Kościół i klasztor OO Reformatów
Świątynię wybudowano w latach 1705-1712 dla konwentu sprowadzonego do Kęt w 1699 roku. To doskonały przykład franciszkańskiej zabudowy klasztornej. Obecnie jest w pełni dostępna dla turystów i zwiedzających. Goście mogą przechadzać się po ogrodach i dziedzińcu odpustowym ze stacjami Drogi Krzyżowej, oglądać barokowe wyposażenia wnętrza kaplicy, a także podziemia. To tu zobaczyć można bodaj najcenniejszy zabytek ruchomy znajdujący się na terenie Kęt. Jest nim gotycka drewniana rzeźba Pieta pochodząca (podobnie jak obraz Matki Bożej Kęckiej) z 1 ćw. XV wieku. Innym ważnym artefaktem jest druga znajdująca się tutaj rzeźba – alabastrowy Chrystus z pocz. XVII wieku.
- Klasztor Sióstr Zmartwychwstanek
Zgromadzenie Sióstr Zmartwychwstania Pańskiego założone zostało przez matkę i córkę: Celinę z Chudzińskich i Jadwigę Borzęckie, których doczesne szczątki spoczywają pod okazałym nagrobkiem w kościele parafialnym pw. św. Małgorzaty i Katarzyny w Kętach. Kęcki zespół XIX-wiecznych zabudowań klasztornych z kaplicą o neogotyckim wyposażeniu to kolebka tej formacji zakonnej. Obok domu zakonnego znajduje się muzeum błogosławionej Matki Celiny.
- Kościół i klasztor Sióstr Klarysek od Wieczystej Adoracji
Ten kęcki klasztor został założony w 1881 roku przez matkę Marię od Najświętszego Serca Jezusa (Walentynę) Łempicką. Budowa kościoła i domu trwała do roku 1893. Usytuowany jest nieopodal rynku. Wyróżnia się pięknymi, neogotyckimi ołtarzami dłuta miejscowego snycerza, Stanisława Jarząbka.
Kultura i rozrywka:
W Kętach działa kilka instytucji i stowarzyszeń kultury. Dom Kultury, Gminna Biblioteka Publiczna, wspomniane już Muzeum oraz Towarzystwo Miłośników Kęt organizują liczne i cieszące się popularnością oraz uznaniem imprezy, a także kameralne wydarzenia o charakterze kulturalno-rozrywkowym. Swoistą nowinką na kulturalnej mapie miasta jest Miejsce Aktywności Mieszkańców Rynek 13, działające od maja 2021 roku, a stanowiące centrum rozlicznych inicjatyw społecznych, charytatywnych i kulturalnych. W "Trzynastce" swoje siedziby znalazły kluby, organizacje i stowarzyszenia, takie jak Koło Polskiego Związku Niewidomych w Kętach, kęckie koło Związku Kombatantów Rzeczpospolitej Polskiej i Byłych Więźniów Politycznych, Stowarzyszenie Osób Niepełnosprawnych Ich Bliskich i Przyjaciół „Jeden Drugiemu” w Kętach oraz TMK. Na parterze budynku znaleźć można Punkt Informacji Turystycznej oraz sala patrona Kęt św. Jana Kantego. Działa tu także Mediateka Gminnej Biblioteki Publicznej, a na piętrze warsztatownia. Z kolei Dom Kultury w Kętach należy do Małopolskiej Sieci Kin Cyfrowych. Oferuje jednak znacznie więcej, niż tylko pokazy filmów w najnowszej technologii 3D. Prowadzi także galerię, Uniwersytet Trzeciego Wieku, koła zainteresowań oraz sale ćwiczeń, w których odbywają się np. kursy tańca. Organizuje także różnego typu imprezy plenerowe: koncerty, wystawy i festiwale, w których udział biorą uczestnicy z całego kraju oraz zagranicy. Szeroko rozumianą działalność na polu kultury prowadzi także Gminna Biblioteka Publiczna w Kętach, która nie ogranicza się wyłącznie do pełnienia roli lokalnej książnicy. Jej oferta jest imponująca: od imprez aktywujących miejscowych literatów po spotkania ze znanymi ludźmi pióra. Biblioteka organizuje także zajęcia biblioterapeutyczne; działa przy niej klub książki, kawiarenka filmowa oraz tematyczne koła pasjonatów i Mediateka, którą znaleźć można w kamienicy Rynek 13. A o wszystkich wspomnianych wydarzeniach i nowinkach już od dziesiecioleci nieprzerwanie informuje mieszkańców gminy Kęty miesięcznik „Kęczanin” – Pismo Ziemi Kęckiej dostarczające najświeższych aktualności i cieszące się dużą popularnością.
